منطقه حفاظت شده کوه شیر بم کرمان

منطقه مذکور به واسطه ثبت در فهرست نواحي مهم براي پرندگان(IBA) البته تحت نام ده بكري و همچنين دارا بودن چشم اندازهای منحصر بفرد به صورت موردی توسط واحد گشت اداره حفاظت محیط زیست شهرستان بم کنترل می گردد.
موقعيت جغرافيايي( عوارض و منابع فيزيكي، آدرس موقعيت جغرافيايي نسبت به شهر – روستا):
اين منطقه از N2859 تا N2809 عرض شمالي و E5754 تا E5805 طول شرقي از نصف النهارگرينويچ قرار گرفته است. این منطقه در170 کیلومتر ی جنوب شرق مرکز استان و در 20 کیلومتری غرب شهرستان بم واقع شده است. وسعت منطقه 58519 هكتار است.

دامنه تغييرات ارتفاع از سطح دريا

حداكثر ارتفاع3100 متر مربوط به كوه شير و حداقل ارتفاع1420 متر در حوالي دشت پدوا مي باشد.
نوع اقليم
با توجه به قرار گیری بخش شمالی منطقه در حاشیه کویر گرم و خشک لوت و بخش جنوبي به نواحي کوهستانی، اقلیم منطقه بری، خیلی خشک، نیمه گرم تا خنک بوده و داراي تابستانهای گرم و خشک و زمستان های معتدل مي باشد.

تشريح وضعيت طبيعي( شرح اجمالي سيماي منطقه)

کوه شیر با دره ها و تپه هاي جنگلي با قله هاي صخره ايي تا ارتفاع 3100 متر در انتهاي جنوب شرق رشته كوه زاگرس واقع شده است. شایان ذکر است منطقه از شمال به دشت دارزین که به عنوان دومین کریدور مهم مهاجرت هوبره های زمستان گذران در استان کرمان محسوب ختم می گردد. همچنین در بين ارتفاع 2000 تا 2400 متري منطقه، پوشش وسيع جنگلي عالي از انواع درختان بادام و پسته وحشي قرار دارد كه برخي از آنها با تاج پوشش 80 درصد جزو درختان منحصر به فرد در استان کرمان محسوب مي شوند. 70 درصد رسوبات عمده منطقه مربوط به عصر سنوزوئیک و دوره کواترنری بوده که شاملبادبزنهای آبرفتی، بازالتی و مخلوط افکنه می باشد. 25 درصد رسوبات ائوسن فوقانی می باشد که ماسه سنگهای نمولیتی و پیرو کلاستیک ها را شامل می شود و 5 درصد باقیمانده شامل رسوبات مزوزوئیک مربوط به دوره کرتاسه می باشد که شامل توربیدایت، فلش و دایکهایی بازالتی است. بیش از 60 درصد شیب منطقه 0 تا 14 درصد بوده که مهمترین بخش ان دشت دارزین می باشد و در بخش جنوبی نیز به دلیل وجود کوه شیر و تعدادی کوه کم ارتفاع تغییرات شیب بین 14 تا 38 درصد می باشد. جهت شیب غالب منطقه شمال شرق، شرق بوده و در بخش جنوبی از شمال غرب تا جنوب شرق می باشد.

منابع بيولوژيكي( پوشش گياهي – حيات وحش):

الف) تيپ گياهي:
براساس مطالعات صورت پذيرفته در حوزه آبخيز ده بكري در بخش شرقي حوزه كه منطبق با محدوده پيشنهادي كوه شير مي باشد تيپ هاي گياهي شامل درمنه- گون(Artemisia aucheri – Astragalus glaucacanthes) و تيپ كیكم- قوسک (Acer persicum – Amygdalus eburnea)، تيپ گون- پرند (Artemisia aucheri- Pteropyrum aucheri) و در ارتفاعات 2000 متر به بالا تيپ گون-درمنه (Artemisia aucheri- Astragalus glaucacanthes) استقرار دارد.

ب) درصد پوشش گياهي:
پوشش گياهي كوه شير و نواحي پيراموني آن نسبتاً خوب ارزيابي شده است. شايان ذكر است بر اساس نقشه پوشش گیاهی موجود، 55 درصد منطقه دارای تراكم تاج پوشش گياهي يكساله و چند ساله بين 25 تا 50 درصد، 35 درصد دارای تراكم تاج پوشش گياهي يكساله و چند ساله بين 5 تا 25 درصد، 8 درصد دارای اراضي جنگلي با تراكم تاج پوشش بين 5 تا 25 درصد و 2 درصد باقیمانده شامل بستر رودخانه های بزرگ می باشد.

گونه هاي گياهي منطقه

از جمله درختان و درختچه هاي غالب منطقه مي توان به بنه( Pistacia atlantica )، کسور( Pistacia kinjuk )، کیکم(Acer monspessulanum)، بادام كوهي( Amygdalus scoparia )، بادامك( Amygdalus lycioides ) اشاره داشت و همچنين پوشش گياهي استپي با غالبيت گونه گياهي درمنهArtemisia sp.)) با ارتفاع متوسط 30 سانتي متر را نيز مي توان نام برد. در بستر رودخانه ها و كانال هاي آبياري گياه خرزهره Nerium indicum)) و به صورت پراكنده درخت ارسJuniperus sp.)) تنومند بر روي شيب صخره ها وجود دارد. به صورت محدود در دره هاي كوه شير می توان باغات، مزارع گندم، صيفي كاري، صنوبر كاري و دامداري را نیز دید.

گونه هاي جانوري منطقه

اين منطقه يكي از زيستگاههاي مهم پرندگان جوجه آور جنگل هاي كوهستاني جنوب شرق ايران محسوب مي شود كه عقاب دوبرادر(Hieraatus fasciatus)، پيپت نوك دراز(Anthus similes)، سسك چشم سفيد( Sylvia hortensis)، چرخ ريسك سرسياه( Parus lugubris)، سنگ‌چشم دم‌سرخ(Lanius isabellinus)، گنجشك گلوزرد(Petronia xanthocollis) ، سهره پيشاني سرخ( Serinus pusillus)، زرده پره سرخاكستري(Emberiza buchanani)، سينه سرخ ايراني(Irania guttularis)، سسك كوچك(Phylloscopus neglectus)، چكچك ابلق خاوري(Oenanthe picata)، مرغ حق جنوبي( Otus brucei) و گنجشك خاكي( Carpospiza brachydactyla) از آن جمله مي باشند. تيهو(( Ammoperdix griseogularis ، چكچك دم سرخ (Oenanthe xanthoprymna)، چرخ ريسك سرسياه( Parus lugubris) نيز جزو گونه هاي مقيم و سسك سبز( Phylloscopus trochiloides) نيز در زمان مهاجرت بهاري خود در كوه شير ديده مي شود.

تعداد و نوع منابع آبي

رودخانه دائمی و فصلی شامل طاغوئیه، ساوات، داردیم، دربر، کهنه شیر، دریجان، ده بکری می باشند. همچنین دو بند سیمانی با نام های دریجان و دربر جهت جلوگیری از خطر سیلابها و تامین آب اراضی پایین دست در منطقه احداث شده است( ساير اطلاعات در خصوص منابع آبي در جدول شماره 3 ارائه شده است).

وجود آثار و ابنيه تاريخي- مذهبي-فرهنگي
در ضلع غربی منطقه کوه شیر منطقه گردشگری نمونه ده بکری وجود دارد.

وجود آثار و پديده هاي طبيعي( آبشار-غار و …)
الف) چشم اندازهاي منحصر به فرد:
در دره های دربر، ساوات و دارزین تعداد آبشار دائم وجود دارد. همچنین وجود غار کوه چاله ( کوه چاه) در مختصات 3219956 – 590836 R 40 به ثبت رسیده است. شایان ذکر است به واسط دو شرایط اقلیمی متفاوت در حد فاصل کوه شیر و دشت دارزین، چشم اندازهای منحصر به فرد چه از نظر توپوگرافی و پوشش گیاهی به وجود آمده است.

وضعيت جوامع محلي

الف) جمعيت مناطق مسكوني داخل:
تنها آبادی های داخل منطقه با تعداد 5 خانوار می توان به کبارو در مختصات 3219982 – 591362 R 40 و چشما در مختصات 3216162 – 592712 R 40 اشاره داشت. همچنین در حاشیه منطقه آبادی های دریجان، جزین، دربر، گل انداز، سابات و گواروئیه وجود دارد.

ب) روش عمده امرار معاش جوامع:
کشاورزی و دامپروری

ج) ميزان درآمد ساليانه افراد محلي:
حدوداً چهل میلیون ریال

د) وضعيت وابستگي جوامع محلي به منابع موجود در منطقه:
تنها تعدادی کمی از عشایر و دامداران محلی در فصل بهار از مراتع پایین دست منطقه بهره برداری می نمایند. ضمناً تعداد اندکی نیز به صورت غیر قانونی اقدام به شکار جانوران منطقه می نمایند.

ه) وضعيت آگاهي جوامع محلي از مسايل زيست محيطي:
اقشار تحصیل کرده نسبت به مسائل زیست محیط حساسیت زیادی از خود نشان داده به طوری که با حضور هیات های مختلف کوه نوردی شهرستان بم در منطقه مذکور علاوه بر جمع آوری زبالات کوه شیر در راستای تنویر افکار عمومی جوامع محلی نیز اقدام می نمایند.

عوامل آسيب پذيري منطقه

از جمله تهديدات منطقه کوه شیر مي توان به تخريب جنگل ها توسط جوامع محلي، ورود دام توسط عشایر غیر بومی و شکار غیر مجاز اشاره نمود.

كمبودها و نيازها
الف) تعداد آبشخور مورد نياز( با تعيين محل بر روي نقشه):
با توجه به وجود منابع ابی غنی در اطراف کوه شیر نیاز به ساخت آبشخور در مناطق مرکزی و جنوبی نمی باشد. شایان ذکر است در صورت ساخت آبشخور در داخل دشت دارزین شرایط زیست آهوان از مطلوبیت بیشتری برخوردار خواهد بود.

ب) تعداد پاسگاههاي مورد نياز( با تعيين محل بر روي نقشه):
ده بکری در مختصات 3213700-587721 R 40
دریجان در مختصات 3211376-597597 R 40

ج) تعداد وسايل نقليه مورد نياز:
ماشین کمک دار یک دستگاه
موتور سیکلت دو دستگاه

د) تعداد نيروي اجرايي مورد نياز:
6 نفر

ه) ساير نيازها:
بیسیم، اسلحه و سایر تجهیزات رفاهی به تعداد پاسگاههای پیشنهادی

ساير قابليت هاي منطقه

ثبت در فهرست نواحي مهم براي پرندگان(IBA) با نام ده بكري كه يكي از 105 نواحي مهم ذكر شده در ايران محسوب شده، قرار گیری در کریدور حرکتی خرس سیاه از منطقه زریاب به سمت نواحی جنوبی استان، شرایط آب و هوایی منحصر به فرد بخصوص در فصول گرم که باعث جذب تعداد کثیری از دوستاران طبیعت می گردد. وجود تعداد قابل توجه ای از درختان کهن سال ارس، بنه و بادام کوهی در حوزه کوهستانی مي توان از دیگر قابلیت های منطقه بحساب آورد.

حد و حدود پيشنهادي

شمالاً از زيارتگاه دوراهي جزين در امتداد جاده خاكي تاراه آهن كرمان- زاهدان و سپس در امتداد جاده آسفالته دارزين-ده بكري و سرپشت.
شرقاً از آبادي دلبر، جزين، دارديم، ده رضا.
جنوباً آبادي چناري در امتداد رشته كوههاي شير تا دره شورريز.
غرباً از منطقه گردشگري نمونه ده بكري آغاز و درامتداد رودخانه ده بكري كلستان و از پاي كوه شير از حاشيه آبادي باغ خشك و چناري عبور مي ناميد.

در صورت نیاز به اجازه خانه روزانه به صورت مبله با کرمان مبله تماس بگیرید